تایپوگرافی (Typography) چیست؟
شاید نام تایپوگرافی تا به حال به گوشتان نخورده باشد، اما مطمئنا بارها و بارها تایپوگرافی‌های متعددی به چشمتان خورده! تایپوگرافی درواقع تلفیقی از حروف، نوشته‌ها و تصاویر است که طرح و مفهوم خاصی را به مخاطب خود نشان می‌دهد. نمونه‌های تایپوگرافی را امروزه می‌توان در هر گوشه و کنار دنیای تبلیغات، از بیلبورد‌های تبلیغاتی گرفته تا طراحی لوگو و بسته‌بندی‌های جذاب و اثرگذاری روی محصولات دید. در ادامه این مقاله از پونیشا با ما همراه باشید تا بیشتر با تایپوگرافی و کاربرهای آن آشنا شوید.
فهرست مطالب
تایپوگرافی چیست؟
همانطور که شاید توجه کرده باشید، این کلمه از دو واژه تایپو و گرافی تشکیل شده که یکی به معنای نوشتن است و دیگری به معنای تصویر یا شکل! با در کنار هم قرار گرفتن و تلفیق این دو واژه هدف و معنای اصلی تایپوگرافی به راحتی مشخص میشود، شکل نویسی!
می‌توان گفت که تایپوگرافی از مجموعه‌ای از حروف ساخته شده که با درکنار هم قرارگرفتن آن‌ها، یک زبان بصری و هنری خلق میشود. به زبان ساده، کلماتی که با فونت‌ها، اندازه‌ها، رنگ‌ها و زاویه‌های مختلف نوشته شده‌اند، نه تنها وظیفه دارند تا مفهوم کلامی را منتقل کنند، بلکه به عنوان خطوط و اشکال هندسی مورد استفاده قرار می‌گیرند تا با ایجاد یک تصویر، مفهومی بصری را نیز به مخاطب خود منتقل کنند! تمرکز اصلی در تایپوگرافی بر روی المان‌ها و مواردی چون، اندازه، شکل، ضخامت و نوع فونت، فاصله میان کلمات، خطوط و حتی پاراگراف‌هاست. از طریق توجه به این موارد و ایجاد تغییراتی در آن‌ها، مثل بزرگ و کوچک‌تر کردن سایز فونت‌ها، چرخاندن و تغییر زاویه در کلمات، تغییر رنگ و حتی خود فونت، می‌توان حروف تایپی را به گونه‌ای کنار هم چید که در نهایت یک تصویر قابل فهم به ما ارائه کند.
تایپوگرافی از گذشته تا امروز
از زمان پیدایش هنر چاپ، جذاب و تاثیرگذارتر کردن نوشته‌ها، یکی از دغدغه‌های اروپاییان قرون وسطی بوده است. پس از اختراع اولین ماشین‌های چاپ نیز این تلاش برای زیباتر کردن نوشته‌های چاپی ادامه داشت. با نگاهی به کتب و روزنامه‌های قرن نوزدهم میلادی به وضوح می‌توان دریافت که تایپوگرافی هنری با قدمتی چند صد ساله است. در ایران نیز تلفیق هنر خوشنویسی با تصاویر و درهم آمیختن حروف با اشکال، در بسیاری از آثار هنری چند سده گذشته به چشم می‌خورد. با این حال، تعریفی که اروپاییان از تایپوگرافی ارائه میهند، صرفا تلفیق حروف چاپی با اشکال را در برمی‌گیرد و خوشنویسی دستی را شامل نمی‌شود. تایپوگرافی با این مفهوم، تنها یکی دو دهه در حوزه طراحی گرافیکی ایران قدمت دارد، با این حال توانسته جای خود را به خوبی در دنیای تبلیغات باز کند و به نوعی با پیشرفت تکنولوژی و دیجیتالی شدن به یک مدل از نقاشی دیجیتال بدل شود.
تفاوت و شباهت تایپوگرافی با کالیگرافی
همانطور که اشاره شد، تایپوگرافی به‌عنوان یکی از زیرمجموعه‌های حوزه طراحی گرافیکی شناخته میشود که در زبان فارسی، انگلیسی یا هر زبان دیگری، از تلفیق حروف و فونت‌های آماده با یک تصویر برای به وجود آوردن مفهوم خاصی خلق میشود. درحالی که کالیگرافی مثل خوشنویسی ایرانی، از طریق قلم و جوهر سنتی بر روی کاغذ خلق و نوشته میشود و فارغ از معانی یا به وجود آوردن تصویری خاصی، در آن صرفا به زیبایی‌شناختی متن توجه میشود.
تایپوگرافی چه تاثیری روی برند دارد؟
وقتی حرف از تایپوگرافی برای یک برند به میان می‌آید، منظورمان چیزی فراتر از انتخاب فونت برای آن برند است. با استفاده از تایپوگرافی می‌توان جذابیت بصری مورد نیاز برای تاثیرگذاری روی مخاطب یک برند را افزایش داد و ایده و تفکر لازم در مورد برند را در ذهن مخاطب کاشت. در ادامه به برخی از مهمترین تاثیرات تایپوگرافی بر روی برند اشاره می‌کنیم. البته خوب است که قبل از آن بدانید برندینگ چیست و چه مزایایی دارد.
جلب توجه
این نکته بر هیچ‌کس پوشیده نیست که یک تصویر زیبا می‌تواند بیشتر از هر متنی توجه‌ها را به خود جلب کند! اما آنچه حتی بیشتر از یک تصویر تاثیرگذاری دارد، یک تایپوگرافی قوی و اصولی است. تلفیق نوشته و تصویر در دنیای تبلیغات همیشه توانسته نگاه مخاطبان را جلب کند و کنجکاویشان را برانگیزد.
ایجاد هویت تصویری
هویت تصویری یکی ازمهم‌ترین المان‌هایی است که رابطه میان مخاطب و برند، توسط آن شکل می‌گیرد. در واقع مخاطب از این طریق نسبت به برند آگاهی پیدا می‌کند و هویتی مجزا از سایر رقبا در ذهن او شکل می‌گیرد. تایپوگرافی برند می‌تواند به هویت بصری یک برند، جان و تمایزی غیرقابل انکار دهد و کمک کند تا مخاطب، برند را از طریق تایپوگرافی آن بشناسد.
تمایز رقابتی
وجود یک تایپوگرافی خوب و موفق برای برند، باعث ایجاد حس تمایز میان برند و رقبای آن در ذهن خواننده میشود. مسلما در میان ۱۰ برند که در حوزه یکسانی فعالیت می‌کنند، برندی می‌تواند بیشتر در ذهن بماند که ایده‌های خلاقانه‌تری داشته باشد، این خلاقیت شامل تایپوگرافی روی بسته‌بندی، سایت و حتی بیلبورد‌های تبلیغاتی برند میشود.
ترغیب مشتری
یکی از وظایف یک تایپوگرافی موفق، ترغیب مشتری برای برداشتن گام بعدی است، به این معنا که اگر تایپوگرافی یک برند اصولی و تاثیرگذار باشد، می‌تواند در عین جلب توجه مخاطب، به پروسه درک پیام برند نیز کمک کرده و مخاطب را برای برداشتن گام بعدی به‌سوی برند ترغیب کند. مسلما مخاطبان ترجیح می‌دهند پیام یا مفهومی که دریافت می‌کنند را توسط طرحی دریافت کنند که حس زیبایی شناختی بیشتری را القا می‌کند.
درگیر کردن احساسات مخاطب
نوع خط و نوشتار، انتخاب زاویه درست یا ابعاد مناسب می‌تواند احساسات خاصی را به مخاطب منتقل کند. برای مثال، برندی که می‌خواهد قدرت یا اصالت خود را به مخاطب نشان دهد و برندی که قصد دارد خلاقیت یا ابتکار و نوآوریش را در طرح خود به دید مخاطب برساند، از تایپوگرافی‌های کاملا متفاوتی استفاده می‌کنند. درگیر کردن احساس مخاطب از طریق استفاده صحیح از تایپوگرافی می‌تواند به جذب و حتی وفادارکردن یک مخاطب و ایجاد رابطه احساسی با برند کمک فراوانی کند.
چگونه بهترین تایپوگرافی را برای برند خود طراحی کنیم؟
با وجود مزایای تایپوگرافی که تاکنون گفتیم، حتما به فکر طراحی تایپوگرافی برای برند خود افتاده‌اید. برای این کار می‌توانید از فریلنسرهای پونیشا کمک بگیرید. اما قبل از آن، خوب است که با ویژگی‌های یک تایپوگرافی خوب آشنا شوید.
اهداف و شخصیت برند را به خوبی بشناسید
شناخت اهداف برند، مهمترین قدم برای شروع طراحی بهترین تایپوگرافی ممکن است. قبل از شروع کار بهتر است چند سوال اصلی را از خودتان بپرسید! هدف برند جذب مخاطب جدید است یا درگیر کردن مخاطب و وفادار کردنش؟ ایجاد صمیمیت، دوستی و احساس علاقه در مخاطب برای برند چقدر مهم است؟ شاید هم تنها جلب توجه مخاطب برای چند ثانیه و ثبت آن در ذهن مخاطب کافی باشد! انتخاب هرکدام از این رویکرد‌ها می‌تواند در انتخاب طرح یا شیوه طراحی تایپوگرافی تاثیر به‌سزایی داشته باشد.
الهام بگیرید، اما کپی نکنید!
بسیاری بر این اعتقادند که هر آنچه که بوده، تا کنون گفته شده و دیگر حرف جدیدی برای گفتن وجود ندارد. اما این باعث نمی‌شود که همیشه همان حرف‌ها را به شیوه دیگران بگوییم! به معنای ساده، شاید محتوای شما قبلا توسط بسیاری مورد استفاده قرار گرفته شده باشد، اما این خلاقیت شما در بازگو کردن یا نشان دادن دوباره آن پیام است که می‌تواند باعث ایجاد حس تمایز میان شما و دیگران شود. می‌توانید از کار تمام کسانی که قبلا این مسیر را طی کرده‌اند الهام بگیرید، اما در نهایت محصول نهایی خود را نوآورانه و جدید به دست مخاطب برسانید.
شخصیت‌سازی کنید
تایپوگرافی برند شما، می‌تواند به نماد برندتان تبدیل شود و از این طریق شخصیت برند شما را در ذهن مخاطب جا بیاندازد. بنابراین از شخصیت‌سازی نترسید. ابتدا نوع شخصیت برندتان را مشخص کنید و بعد آن شخصیت و ویژگی‌ها را بر روی تایپوگرافی برندتان منعکس کنید.
ایجاد هارمونی
فراموش نکنید که لحن، تن صدا و تایپوگرافی برند شما همگی باید در هارمونی نزدیکی نسبت به یکدیگر طراحی شوند. برای مثال اگر لحن دوستانه‌ای برای برندتان در نظر گرفته‌اید، تایپوگرافی برندتان نیز باید در راستای لحن و تن صدای برندتان باشد و آن را به مخاطب نشان دهد.
نکات مهم در تایپوگرافی
تایپوگرافی هنر توجه به کوچکترین جزئیات است، جزئی‌نگری یکی از مهمترین ویژگی‌هایی است برای داشتن یک تایپوگرافی موفق به آن نیاز دارید. اما این جزئی‌نگری در چه المان‌ها و عناصری باید وجود داشته باشد؟ بهتر است در ابتدا به چند نکته اصلی در این هنر توجه کرد، این موارد می‌توانند المان‌های تخصصی تایپوگرافی باشند یا ویژگی‌هایی که یک طراح به طرح خود برای اثر بخش‌تر شدنش می‌دهد. فونت مناسب، ایجاد کنتراست و تضاد چشم‌گیر و چشم‌نواز، ایجاد فضای سفید یا ثبات در طرح، هم‌ترازی مناسب، متحد‌سازی شکل و فونت، افزایش زیبایی شناختی با استفاده از المان رنگ، بازی با سایه روشن و تیره‌ها، ایجاد طرحی ساده اما گیرا و توجه به عدم پیچیدگی زیاد، همگی از جمله موارد تخصصی هستند که در یک تایپوگرافی موفق باید در همکاری و هارمونی با همدیگر استفاده شوند تا در نهایت طرحی استادانه و تاثیرگذار خلق شود.
کاربردهای تایپوگرافی
شاید این سوال در ذهنتان پیش آمده باشد که کاربرد تایپوگرافی چیست و در کدام حوزه‌های طراحی گرافیکی می‌توان از آن بهره برد! استفاده از تایپوگرافی تنها محدود به طراحی‌های گرافیکی مثل طراحی پوستر‌ها یا کارت‌های ویزیت نمی‌شود و از بسته‌بندی محصولات گرفته تا طراحی بنر تبلیغاتی و بیلبورد‌ها، طراحی انواع لوگو، آیکون‌های مختلف و حتی طراحی وبسایت هم میشود از آن استفاده کرد.
برای مثال، زمانی‌که وارد یک سایت می‌شوید، حدودا ۹۰% محتوای آن در غالب تایپوگرافی به شما نمایش داده میشود. بنابراین نوع نمایش این حجم از محتوا قطعا در ایجاد یک تجربه کاربری خوب در مخاطبان تاثیر فراوانی دارد. در طراحی سایت، شناخت کافی از تایپوگرافی منجر به طراحی بهتر رابط کاربری UI نیز میشود. برای آن‌که بهتر درک کنید کاربردهای تایپوگرافی در UI چیست، می‌توانید بیشتر درباره UI در بلاگ پونیشا بخوانید.
کلام آخر
تاثیر ظاهر تبلیغات و شیوه‌ای که محتوای متنی به مخاطب ارائه شود، بر هیچ‌کس پوشیده نیست. یک تایپوگرافی اصولی و حرفه‌ای می‌تواند تاثیر فراوانی بر روی مخاطب داشته باشد و مخاطب جدید را به سوی برند جذب کرده یا باعث ایجاد علاقه و وفاداری در مخاطبان فعلی گردد. با هر KPI و هدفی، می‌توان به یقین گفت که تایپوگرافی، راهی مطمئن برای دستیابی به آنهاست و می‌بایست سرمایه‌گذاری مناسبی برای طراحی اصولی آن انجام شود. البته که خلاقیت و مهارت گرافیست در استفاده از ابزارهایی مانند فتوشاپ هم در بیشتر دیده شدن تایپوگرافی بی‌تاثیر نیست و کار را باید به کاردان سپرد. پونیشا در این زمینه هم با گردآوری فریلنسرهای متخصص و حرفه‌ای توانسته تا نیاز برند‌ها را به چنین نیروی متخصصی بر طرف کند.