PHP چیست؟ آشنایی با پرکاربردترین زبان برنامه نویسی سمت سرور!

یکی از داغ‌ترین بحث‌ها در دنیای برنامه‌نویسی همیشه این بوده که کدام زبان برنامه‌نویسی از همه بهتر است. در سال‌های اخیر، رقابت بین دو زبان برنامه‌نویسی تحت سرور PHP و ASP بیش از دیگر زبان‌ها بوده است. اما آمار و ارقام سایت‌های طراحی شده در دنیا نشان دهنده‌ی این است که زبان برنامه نویسی PHP از دیگر زبان‌های موجود عمومیت بیشتری داشته است. اما تا به حال برای شما سوال شده که چرا یک زبان برنامه نویسی بَکِند (Back-End) هم‌چون PHP طرفداران بسیاری دارد؟!

ما در این مقاله از پونیشا می‌خواهیم به این سوال پاسخ دهیم و به معرفی زبان برنامه‌نویسی PHP، ویژگی‌ها و کاربردهای آن بپردازیم. پس اگر به دنیای طراحی وب و برنامه‌نویسی علاقه‌مند هستید و می‌خواهید درباره PHP بیشتر بدانید، پیشنهاد می‌کنیم تا انتهای این مقاله با ما همراه باشید. اما قبل از هرچیز لازم است بدانید که برنامه نویسی چیست، پس پیشنهاد می‌کنیم سری به پونیشا بلاگ بزنید.

پی اچ پی (PHP) چیست؟

PHP یک زبان برنامه نویسی متن باز (Open Source) تحت سرور (بَک-اند) است که در سال ۱۹۹۴ توسط یک شخص دانمارکی به نام راسموس لِردُرف (Rasmus Lerdorf) ایجاد شد. برای آن‌که بهتر زبان PHP را درک کنید، پیشنهاد می‌کنیم ابتدا بخوانید بکند (Back-End) چیست. PHP برای طراحی سایت یا اپلیکیشن، یکی از بهترین انتخاب‌ها خواهد بود. به کمک PHP می‌توانید صفحات وب داینامیک (Dynamic) را بسازید، به نحوی که اطلاعات و محتویات صفحات وب‌سایت شما از یک پایگاه داده هم‌چون MySQL خوانده شده و در نهایت به کاربران نمایش داده ‌شود.

تاریخچه مختصری از PHP

داستان این زبان برنامه‌نویسی از جایی شروع شد که راسموس لِردُرف، بنیان‌گذار PHP، برای مدیریت کارهای خود در سایت شخصی‌اش، اسکریپت‌هایی را با استاندارد CGI (Common Gateway Interface) نوشت. اما پس از این‌که اسکریپت‌های نوشته شده توسط او نظر بسیاری از افراد را جلب کرد، طبق درخواست‌های زیاد کاربران، برای اسکریپت‌های خود نام PHP را انتخاب کرد و از همان‌جا بود که نسخه اول این زبان برنامه نویسی که مخفف کلمه‌های Personal Home Page بود، در دسترسی همگان قرار گرفت.

نسخه دوم پی اچ پی، ۳ سال بعد و نسخه سوم آن در سال ۱۹۹۸ عرضه شد. اما در این زمان و پس از این‌که موتور پردازشی زبان PHP بازنویسی شد، تصمیم بنیان‌گذار آن و همکارانش بر این شد که به‌جای کلمات Home Page به کار رفته در نام PHP از عبارات Hypertext Preprocessor استفاده شود. این جایگزینی برای این صورت گرفت که کاربران بتوانند فایل‌های HTML که می‌تواند شامل تصاویر و جدول‌ها و … باشد را در قالب صفحات وب مشاهده کنند.

نسخه‌های بعدی این زبان برنامه نویسی تحت سرور در سال‌های بعد عرضه شد و در سال ۲۰۰۶ شاهد رونمایی از نسخه ششم PHP با قابلیت Unicode بودیم. به این ترتیب این زبان برنامه‌نویسی قادر به پشتیبانی از کاراکترهای همه زبان‌های دنیا شد.

در سال‌های بعد، به‌روز رسانی‌های PHP ادامه داشت تا جایی‌که در سال ۲۰۲۰ نسخه هشتم آن به کاربران ارائه شد. این نسخه قابلیتی به نام Jit را در اختیار کاربران قرار می‌دهد تا برنامه‌های نوشته شده توسط PHP، در حالی‌که پردازش می‌شوند، اجرا هم بشوند تا سرعت کار نیز بیشتر از گذشته شود.

مزایا و معایب استفاده از PHP

زبان برنامه نویسی PHP نیز هم‌چون دیگر زبان‌ها مزایا و معایبی دارد که در ادامه به آن‌ها اشاره کرده‌ایم.

مزایای استفاده از PHP

• IIS و Apache سازگاری دارد.
• W3Techs تا سال ۲۰۱۸ بیش از ۸۳ درصد از سایت‌های دنیا با  PHP طراحی شده‌اند.
• ASP است. به‌نحوی که در سال‌های اخیر شاهد این بوده‌ایم سایت‌های بزرگ ایرانی هم‌چون دیجیکالا از ASP به PHP مهاجرت کرده‌اند.
• (CMS) هم‌چون وُردپرس (WordPress)، دروپال (Drupal) و … با زبان برنامه نویسی متن باز PHP طراحی شده‌اند.

اگر نمی‌دانید وردپرس چیست، باید بگوییم که یکی از محبوب‌ترین و پرکاربردترین سیستم‌های مدیریت محتوا در دنیا است و تقریبا ۳۷% از وبسایت‌های دنیا با این CMS مبتنی بر PHP طراحی شده‌اند.

PHP نسبت به سایر زبان‌های بک اند در ایران طرفداران و متخصصان بیشتری دارد. بنابراین شما به‌عنوان یک کارفرما، می‌توانید برنامه‌نویسان حرفه‌ای زیادی را در این زمینه پیدا کرده و با خیال راحت پروژه طراحی سایت یا اپلیکیشن خود را به آن‌ها بسپارید.

معایب استفاده از PHP

• PHP، ممکن است هک کردن وب‌سایت‌های طراحی شده با آن راحت‌تر باشد، بنابراین باید امنیت سایت خود را جدی بگیرید.
• PHP گزینه ایده‌آلی برای شما نخواهد بود و بهتر است از دیگر زبان‌های برنامه نویسی هم‌چون ASP برای این‌کار استفاده کنید.

بهترین سایت های طراحی شده با PHP

سایت‌های خارجی بسیار زیادی هستند که با زبان برنامه نویسی PHP طراحی شده‌اند. برخی از معروف‌ترین سایت‌های طراحی شده با PHP عبارتند از:

• فیسبوک (FaceBook)
• ویکی‌پدیا (Wikipedia)
• یاهو (Yahoo)
• وُردپرس (WordPress)
• بایدو (Baidu)
• تامبلر (Tumblr)
• فلیکر (Flickr)

همانطور که گفتیم، طراحی سایت با PHP در ایران نیز طرفداران زیادی دارد. برخی از سایت‌های ایرانی موفق طراحی شده با زبان برنامه نویسی PHP عبارتند از:

• دیجیکالا (Digikala)
• آپارات (Apart)
• اسنپ (Snapp)
• اسنپ‌فود (Snappfood)
• الوپیک (Alopeyk)
• نت برگ (Netbarg)

کاربردهای زبان برنامه نویسی PHP

زبان برنامه نویسی PHP با توجه به محبوبیتی که دارد، کاربردهای بسیاری را نیز ارائه می‌کند. در ادامه به چند مورد از بهترین کاربردهای این زبان برنامه نویسی سمت سرور اشاره کرده‌ایم.

• برنامه نویسی انواع سایت‌ها
• ساخت اپلیکیشن‌های موبایل
• ساخت ربات‌های تلگرام
• وب سرویس نویسی (API)
• ساخت نرم‌افزارهای دسکتاپ

برنامه نویسی PHP با معماری MVC چیست؟

MVC که مخفف عبارات (Model View Controller) است، یک معماری برنامه‌نویسی با ۳ بخش مجزای نما، کنترلر و مدل است. این الگوی نرم‌افزاری یکی از بهترین راه‌ها برای توسعه استاندارد وب است.

بخش Model در این معماری، برای ارتباط با پایگاه داده است. با بخش View می‌توانید یک رابط کاربری برای نمایش و ایجاد تغییرات در دیتاهای پایگاه داده در اختیار داشته‌باشید؛ و به کمک بخش Controller آن می‌توانید درخواست‌های کاربران را پردازش کنید.

به‌عنوان مثال، اگر کاربری آدرس سایت (https://ponisha.ir) را در مرورگر خود وارد کند و دکمه Enter را بزند، در صورتی‌که از معماری MVC در سایت پونیشا استفاده شده باشد، درخواست کاربر پس از ارسال به سرور، به سمت مسیریاب (Router) فرستاده و به آن تحویل داده می‌شود. در این‌جا مسیریاب درخواست را به بخش Controller می‌فرستد و اطلاعات لازم مربوط به پایگاه داده را از بخش Model درخواست می‌کند.

بخش Model زمانی‌که اطلاعات پایگاه داده را دریافت کرده باشد، آن‌ها را به سمت Controller می‌فرستد و در نهایت، این بخش اطلاعات دریافت شده را به بخش View که برای نمایش به کاربر است، ارسال می‌کند.

شاید الگوی گفته شده درباره معماری MVC کمی پیچیده به‌نظر برسد، اما باید به این نکته توجه کنید که کار هر بخش به‌صورت جداگانه انجام می‌شود و دیگر نیاز ندارید که به مراحل قبل و بعد وابسته باشید.

مثلا یک متخصص رابط کاربری (UI)، می‌تواند بدون این‌که به باگ‌های و مسائل منطقی توجهی داشته باشد، به‌طور کاملا مستقل بر روی ظاهر کار تمرکز کند. پس هنگام کار کردن روی یک پروژه بزرگ، استفاده از معماری MVC که باعث می‌شود کدنویسی کمتری داشته باشید، مدیریت و کنترل پروژه را راحت‌تر می‌کند.

نکته‌ای که باید به آن توجه کنید، این است که زبان برنامه نویسی PHP به‌صورت پیش‌فرض از معماری MVC پشتیبانی نمی‌کند و امکان پیاده‌سازی آن را با PHP ندارید. از این رو بایستی از فریم وُرک‌هایی (Frame Work) هم‌چون لاراول (Laravel) استفاده کنید، چرا که با ویژگی‌هایی هم‌چون مهاجرت پایگاه داده (DataBase Migration)، سیستم تایید هویت و … که در اختیارتان قرار می‌دهد، باعث می‌شود بتوانید به‌راحتی الگوی MVC را در طراحی‌های خود استفاده و اجرا کنید.

مهم‌ترین مزایای معماری MVC

باید خاطر نشان کرد که این معماری تا به امروز کاملا باعث بهتر شدن کار برنامه نویسان شده است و استفاده از آن ضرری به برنامه‌ها و سایت‌ها نمی‌رساند. در ادامه به چند مورد مزیت‌های مهم آن اشاره کرده‌ایم.

• با وجود قابلیت جداسازی بخش‌های پروژه، این امکان برای شما فراهم می‌شود که انعطاف بیشتری در انجام پروژه داشته‌باشید.
• این معماری کتابخانه‌های مختلفی را به‌شما ارائه می‌کند که این مورد نیز می‌تواند سرعت کد نویسی را افزایش دهد.
• با کمک این معماری در پروژه‌های تیمی شما مدیریت بهتری صورت می‌گیرد، چرا که هر بخش جدا از دیگر بخش‌ها انجام می‌شود.

کلام آخر

در حال حاضر می‌توانیم PHP را پرکاربردترین زبان برنامه نویسی تحت سرور بدانیم. کافی است به تعداد سایت‌ها و اپلکیشن‌های طراحی شده با آن که توجه کنیم تا متوجه این موضوع شویم که این زبان برنامه نویسی بَکِند چقدر کارایی بالایی در بین کاربران و طراحان دارد. در این مقاله تلاش بر این بود که شما را با زبان برنامه نویسی پرکاربرد PHP و ویژگی‌ها و کاربرد‌های آن بیشتر آشنا کنیم.

امید است که مطالب بیان شده در مورد زبان برنامه نویسی پرکاربرد PHP برای شما عزیزان مفید بوده باشد. همچنین اگر قصد طراحی یک سایت و یا اپلیکیشن مطابق با سلیقه و کسب و کار خود با زبان برنامه نویسی PHP را دارید، می‌توانید برای انجام پروژه برنامه نویسی خود به سایت پونیشا مراجعه کنید و برای استخدام فریلنسر مجرب و حرفه‌ای در این زمینه اقدام کنید.

اگر شما عزیزان نیز تجربه کار با زبان برنامه نویسی PHP و یا طراحی سایت و اپلیکیشن‌ با آن را داشته‌اید، پیشنهاد می‌کنیم تجربیات با ارزش خود را با ما و کاربران پونیشا بلاگ به اشترک بگذارید.