AJAX چیست و چه کاربردی در طراحی صفحات وب دارد؟

AJAX چیست؟ برای افرادی که به تازگی در حرفه طراحی و توسعه وب وارد شده‌اند، ممکن است این واژه تا حدی ناآشنا باشد. ایجکس، تکنیکی در طراحی وب است که خدمات‎رسانی به کاربران را در سرویس‌های مختلف بهبود می‌بخشد. پیشنهادات مشابهی که به هنگام تایپ کلمات در انجام یک جستجو توسط گوگل به کاربر ارائه می‌شود، یکی از کاربردهای AJAX محسوب می‌شود.

این تکنولوژی به منظور عدم نیاز به بارگذاری مجدد تمام یک صفحه وب برای انجام درخواست کاربر به کار گرفته می‌شود. تکنولوژی ایجکس در سایت‌ها و سرویس‌های متنوع مورد استفاده قرار می‌گیرد. بنابراین، شناخت آن برای توسعه‌دهندگان و طراحان وب بسیار ضروری است. اگر با ای جکس آشنایی کامل ندارید، با ما همراه باشید. در ادامه به معرفی جامع این تکنولوژی و موارد کاربرد آن خواهیم پرداخت.

تکنولوژی AJAX چیست؟

AJAX یک نوع تکنولوژی است که در آن، اطلاعات یک صفحه در سایتی بدون بارگذاری مجدد (Reload) به‌روزرسانی می‌شود. این تکنولوژی برای کاربران و صاحبان سایت، مزایای زیادی دارد؛ زیرا با استفاده از آن، کاربر برای بارگذاری کامل صفحه نیاز به صرف مدت زمان زیاد ندارد. ضمن آنکه AJAX باعث صرفه‌جویی در پهنای باند کاربر می‌شود.

با وجود این تکنولوژی بدیع و کاربردی، سرویس‌دهی بهتر و مشتریان بیشتری برای صاحبان سایت‌ها فراهم می‌شود. در واقع، ایجکس برای ایجاد صفحات سریع و پویای وب به کار می‌رود و روشی نوین جهت انتقال و دریافت اطلاعات از سمت مربوط به کاربر وب‌سایت (Front-end) به سمت سرور آن (Back-end) بدون نیاز به بارگذاری مجدد کل صفحه پیش روی کابر است.

 بدون حضور ایجکس در طراحی و توسعه وب، کاربران مجبور بودند جهت دریافت هر گونه اطلاعات از سرور، کل صفحه را بارگذاری مجدد کنند. AJAX با استفاده از مجموعه‌ای از عناصر طراحی سایت، این عملکرد را انجام می‌دهد.

مواردی که قبل از کار با AJAX باید بدانید

برای ورود به دنیای طراحی وب و استفاده از تکنولوژی AJAX، شناخت برخی موارد، کمک بسیاری به شما کرده و حتی ضروری است. در ادامه این موارد را معرفی خواهیم کرد.

HTML

HTML چیست؟ کاربرد آن در طراحی صفحات وب‌سایت یا فناوری AJAX چیست؟ HTML، یکی از ساده‌ترین زبان‌های کامپیوتری و نشانه‌گذاری است. ساخت قالب کلی صفحات وب با استفاده از HTML است. HTML و CSS به عنوان دو زبان نشانه‌گذاری مکمل یکدیگر در طراحی وب‌سایت مورد استفاده قرار می‌گیرند. در ادامه خواهیم گفت که CSS چیست.

CSS

سی اس اس یک زبان برای طراحی صفحات وب است. این زبان طراحی به منظور ساخت ویژگی‌های ظاهری داده‌ها و اسناد وب‌سایت مورد استفاده قرار می‌گیرد. طراحان وب با استفاده از این ابزار طراحی به‌راحتی می‌توانند جذابیت‌های ظاهری سایت مانند رنگ، فونت، تصاویر پس زمینه و هزاران مورد دیگر را تغییر دهند.

اما هدف از کاربرد این CSS در تکنولوژی AJAX چیست؟ در واقع، هدف از کاربرد این زبان طراحی، تفکیک داده‌های محتوا از اطلاعات ظاهری وب‌سایت است. این تفکیک مزایایی چون افزایش سرعت دسترسی به سایت، قابلیت طراحی فرمت یکسان در چندین صفحه و امکان کنترل ویژگی‌های ظاهری بیشتر در سایت را فراهم می‌آورد.

JavaScript

JavaScript چیست؟ چرا شناخت آن برای متخصصین طراحی وب اهمیت دارد؟ در پاسخ باید بیان کرد که JavaScript یک زبان برنامه‌نویسی پویاست که جهت تعامل با صفحات وب به کار می‌رود. JavaScript، از جمله زبان‌های برنامه‌نویسی مبتنی بر اشیاء (Object-based) است. این عنصر مهم از جمله گزینه‌هایی است که کاربرد آن جهت انتقال اطلاعات در AJAX ضروری تلقی می‌شود.

در پاسخ به این سؤال که نقش JavaScript در فناوری AJAX چیست، باید به اهمیت آن در کنترل چگونگی عملکرد صفحات وب اشاره کرد. JavaScript، تجربه کاربری از صفحات وب را افزایش می‌دهد. زوم کردن روی یک عکس، نمایش اسلاید تصاویر، پخش فایل صوتی و تصویری، تغییر رنگ یک دکمه با قرارگیری ماوس روی آن برخی از قابلیت‌های اجرا شده توسط JavaScript هستند.

DOM

DOM یا Document Object Method، یکی از مفاهیم اصلی در برنامه‌نویسی با JavaScript جهت تعامل با صفحات وب است. برای برنامه‌نویسی با جاوا اسکریپت و تعامل بهتر صفحات وب در AJAX، آشنایی با این مفهوم کاملاً ضروری خواهد بود.

فرض کنید بعد از طراحی یک صفحه وب با استفاده از CSS و HTML می‌خواهید بخش‌هایی از آن را در شرایط تعریف شده خاصی تغییر دهید. به طور مثال، قصد دارید با کلیک روی یک دکمه، بخشی از صفحه پنهان شود یا متن موجود در یکی از عناصر آن صفحه وب (تگ‌های HTML) تغییر کند.

روش دسترسی به این تگ‌های HTML و تغییر محتویات آن‌ها با استفاده از DOM امکان‌پذیر است. بنابراین، DOM روشی برای دسترسی به تگ‌های HTML و انجام تغییرات روی آن‌هاست.

معرفی اجزای تشکیل دهنده AJAX

برای آنکه بتوان تکنولوژی AJAX را پیاده سازی کرد، لازم است که اجزا و قابلیت‌های زیر، در سایت مورد نظر وجود داشته باشند.

جاوا اسکریپت (JavaScript)

جاوااسکریپت، تأمین‌کننده قابلیت‌هایی برای برقراری با سرور یا سمت بک‌اند (Back-end) وب‌سایت است. این قابلیت در تکنولوژی AJAX به طور ویژه الزامی نیست. اما با توجه به اینکه تمام مرورگرهای مدرن وب از این زبان برنامه‌نویسی پشتیبانی می‌کنند، در این تکنولوژی مورد نیاز خواهد بود.

XmlHttpRequest

این قابلیت باعث برقراری ارتباط مرورگر با سمت سرور سایت (Back-end) می‌شود. در مرورگرهای مختلف، این قابلیت توسط مؤلفه‌های مختلفی فراهم شده است. به طور مثال، در مرورگر Internet Explorer مؤلفه MSXML ActiveX و در مرورگر Mozilla Firefox مؤلفه XmlHttpRequest این ویژگی را تأمین می‌کند.

پشتیبانی از DOM

DOM یکی دیگر از اجزای لازم تکنولوژی AJAX است. این بخش، یک ساختار درختی از تمام عناصر HTML درون یک صفحه وب است. مرورگرهای مختلف جهت پشتیبانی از به‌روزرسانی پویای این عناصر، از یک شیوه استاندارد استفاده می‌کنند. این شیوه استاندارد در اغلب مرورگرها با پشتیبانی از DOM انجام می‌شود.

JSON یا XML

XML، به عنوان بخشی دیگر از اجزای AJAX، تأمین‌کننده توانایی برقراری ارتباط با سرور وب‌سایت در یک مکانیزم استاندارد است. در برخی شرایط به جای این بخش، از JASON (JavaScript Object Notation) برای نشانه‌گذاری ارتباط استفاده می‌شود.

آشنایی با نحوه عملکرد AJAX

انجام پروژه Ajax طی چند مرحله انجام می‌شود. شروع به کار این تکنولوژی با کلیک روی یک دکمه یا لینک آغاز می‌شود. با انجام هر کدام از این دو رویداد، یک شیء XMLHTTP ساخته می‌شود. سپس درخواستی به شکل Httprequest به سرور ارسال می‌شود. سرور، این درخواست را پردازش می‌کند.

در ادامه، سرور برای این درخواست پاسخی ایجاد می‌کند. بعد از آن داده‌ها را به مرورگر باز می‌گرداند. در نهایت، پاسخ در مرورگر توسط جاوا اسکریپت (JavaScript) دریافت می‌شود. این پاسخ به صورت به‌روزرسانی محتوای صفحه، نمایش داده می‌شود.

کاربردهای Ajax چیست؟

در پاسخ به اینکه مهم‌ترین موارد کاربرد AJAX چیست، می‌توان به نمونه‌های متعددی اشاره کرد. دریافت اطلاعات از سرور حتی پس از لود شدن کامل صفحه وب، به‌روزرسانی بخشی از صفحه وب بدون نیاز به بارگذاری مجدد آن از جمله مهم‌ترین کاربردهای این تکنولوژی هستند.

پیاده‌سازی جستجوی زنده (Live Search) و فیلترهای مختلف بدون نیاز به بارگذاری مجدد صفحه، کار با پایگاه داده از طریق ارسال درخواست به سمت سرور از دیگر موارد کاربرد AJAX معرفی شده است. AJAX برای کلیه درخواست‌های کاربر که امکان پاسخ به او بدون نیاز به بارگذاری مجدد محتوای تمام صفحه وجود داشته باشد، کاربرد دارد.

صفحات Login forms و Rating and Votig از جمله این صفحات هستند. سایت‌های معروفی چون فیسبوک، گوگل مپ، یوتیوب و توییتر از این تکنولوژی در طراحی صفحات خود استفاده می‌کنند.

مزایای استفاده از تکنولوژی AJAX

ممکن است برای شما این سؤال پیش آید که مزایای استفاده از تکنولوژی AJAX چیست؟ برخی از مزایای کاربرد این تکنولوژی در طراحی وب‌سایت‌ها عبارتند از:

• کوتاه کردن مسیر رسیدن به پاسخ هنگام جستجو
• حذف زمان مورد نیاز برای بارگیری مجدد صفحه
• جلوگیری از دانلود مجدد محتویات صفحه در سیستم کاربر
• به‌روزرسانی یک صفحه بدون نیاز به بارگذاری مجدد
• صرفه جویی در منابع سرور

معایب استفاده از تکنولوژی AJAX

تکنولوژی AJAX همانند سایر فناوری‌ها در کنار مزایای متعدد، معایبی نیز دارد. در پاسخ به این پرسش که معایب کاربرد فناوری AJAX چیست، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• در صورت عدم پشتیبانی مرورگر از قابلیت جاوااسکریپت یا سیستم درخواست XMLHttp، امکان استفاده از این تکنولوژی برای کاربر وجود ندارد. در برخی از گوشی‌های هوشمند به این دلیل ممکن است پشتیبانی کاملی از این تکنولوژی در دسترس نباشد.
• در صفحات وبی که این تکنولوژی در آن‌ها استفاده شده است، نگهداری، توسعه، رفع اشکالات و تست کدهای ایجکس دشوار است.
• در این تکنولوژی امکان برگشت به صفحه قبل در مرورگر از طریق دکمه بازگشت وجود ندارد.
• مطالب لود شده توسط این تکنولوژی در صفحات وب، سئو (SEO) ضعیفی دارند.

جمع بندی

در این مقاله در پاسخ به اینکه تکنولوژی AJAX چیست، چه کاربردها، مزایا و معایبی دارد، مطالبی ارائه شد. AJAX با استفاده از تکنولوژی‌های مختلف طراحی سایت، صفحات سایت را برای کاربر تعاملی‌تر و پویاتر می‌سازد. AJAX در تکامل تکنولوژی‌های طراحی سایت نقش مهمی دارد. این تکنولوژی می‌تواند کاستی‌ها و معایب وب‌سایت را کاهش دهد.  

AJAX برای ارتباطات سریع و در لحظه یک فناوری قابل توجه است. در مواردی غیر از این می‌تواند برای کاربر آزار دهنده باشد. علیرغم اینکه AJAX مفید و کاربردی است، اما معایب خاص آن به‌کارگیری این تکنولوژی را تا حدی پیچیده می‌سازد. در صورت نیاز به استفاده از این تکنولوژی در طراحی سایت خود می‌‎توانید انجام پروژه AJAX خود را به کارشناسان فعال در پونیشا بسپارید.